Οι προτιμήσεις του κοινού στον τομέα της ενημέρωσης

 Την τηλεόραση, προτιμούν οι αναγνώστες, ως κύρια πηγή για τις ειδήσεις και την ενημέρωση τους σε επτά χώρες του εξωτερικού (ΗΠΑ, Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία. Ισπανία, Γερμανία, Αυστραλία) με ποσοστά που κυμαίνονται από 22-36%, όπως αποκαλύπτει έρευνα στη στήλη «βήμα media». Σε δεύτερη θέση ακολουθεί το διαδίκτυο στις  Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής , στην Ιταλία, στην Ισπανία και την Αυστραλία με ποσοστά 18%, 22%, 18% και 18% αντιστοίχως. Στη Βρετανία και στη  Γαλλία, σε δεύτερη θέση βρίσκεται το ραδιόφωνο με ποσοστά 16% και 20% αντίστοιχα. Οι αναγνώστες έπρεπε να επιλέξουν τις πηγές πληροφόρησης, που προτιμούν ανάμεσα στην τηλεόραση, το διαδίκτυο, την καλωδιακή τηλεόραση, το ραδιόφωνο, τις μεγάλες ημερήσιες εφημερίδες, τις τοπικές εφημερίδες, τα περιοδικά, τις μικρότερες ημερήσιες εφημερίδες, τα σχολικά και εργασιακά ενημερωτικά δελτία και άλλες πηγές. Τα δεδομένα, λοιπόν, δείχνουν, ότι τα παραδοσιακά μέσα μαζικής ενημέρωσης ως επί το πλείστον συνεχίζουν να βρίσκονται στις πρώτες προτιμήσεις του κοινού, παρά την ύπαρξη του διαδικτύου και των υπηρεσιών, που μπορεί να προσφέρει.. 
 

Η έρευνα του «βήμα media», συνεχίζεται και σε δεύτερη φάση «ζητά» από το κοινό να προβλέψει πώς θα είναι το μιντιακό τοπίο της ενημέρωσης και των ειδήσεων, με βάση τις προτιμήσεις τους σε 5 χρόνια. Στην ερώτηση, λοιπόν,  «Ποιες θα είναι οι κύριες πηγές ειδήσεων και ενημέρωσης σε 5 χρόνια;» οι αναγνώστες στις ΗΠΑ, στη  Γαλλία, στην Ιταλία, στην Ισπανία και στην Αυστραλία, απαντούν το διαδίκτυο με ποσοστά που κυμαίνονται από 26% έως 30%. Παράλληλα στην Βρετανία και στην Γερμανία, οι αναγνώστες επιλέγουν ως πρώτη προτίμηση για την ενημέρωσή τους, την τηλεόραση με ποσοστά 33 και 26% αντιστοίχως. Την έκπληξη κάνει η Αυστραλία, όπου  οι αναγνώστες επιλέγουν ταυτόχρονα  ως κύριες πηγές των ειδήσεων και της ενημέρωσής τους την τηλεόραση και το διαδίκτυο με ποσοστό 30%. Επομένως, σε 5 χρόνια με βάση τα στοιχεία της έρευνας, το διαδίκτυο πρόκειται να είναι ένα από τα βασικά, αν όχι το βασικότερο ΜΜΕ, μολονότι σε ορισμένες χώρες, όπως η Βρετανία και η Γερμανία, θα δεχτεί αντιστάσεις από την τηλεόραση.

Στο τρίτο μέρος της έρευνας, όταν ζητήθηκε από τους αναγνώστες, να αξιολογήσουν την αξιοπιστία των εφημερίδων στις προαναφερθείσες χώρες απάντησαν θετικά, με ποσοστά που κυμαίνονται κατά μέσο όρο από 50 έως 60%. Παραδόξως, παρά το γεγονός ότι διανύουμε την τεχνολογική εποχή, τα δεδομένα δείχνουν πως οι εφημερίδες παραμένουν αξιόπιστες στο ευρύ κοινό, συνεχίζοντας να έχουν υψηλά ποσοστά.

 

Όσον αφορά το κοινό στην Ελλάδα, δεν παρατηρούνται πολλές μεγάλες διαφοροποιήσεις. Από μία προσωπική έρευνα που έκανα με βάση ένα χαρακτηριστικό δείγμα ατόμων, ως κύριες πηγές ενημέρωσης και ειδήσεων  επιλέχθηκαν το διαδίκτυο και  το ραδιόφωνο. Πιο συγκεκριμένα οι Έλληνες με ηλικίες 18-40 ετών έχουν  ως πρώτη προτίμηση για την ενημέρωσή τους, το διαδίκτυο, γιατί ως μέσο μαζικής ενημέρωσης είναι «πιο άμεσο. Οι ειδήσεις ανανεώνονται γρήγορα, μπορείς να  έχεις πρόσβαση σε μεγάλη ποικιλία ειδήσεων και να φιλτράρεις καλύτερα την πληροφορία» , όπως δηλώνουν. Σε δεύτερη θέση, προτιμήθηκε το ραδιόφωνο, γιατί είναι και αυτό άμεσο και λόγω των μουσικών προγραμμάτων του, παράλληλα με την παρουσίαση των ειδήσεων, αποφορτίζει το βαρύ κλίμα, που συνήθως δημιουργείται από την εκφώνηση των ειδήσεων. Ωστόσο, το τοπίο αλλάζει στις ηλικίες 41-65 ετών. Στις ηλικίες αυτές, ως πρώτη επιλογή για την ενημέρωση  επιλέγεται το ραδιόφωνο, γιατί «είναι δύσκολο να προσαρμοστείς στα νέα τεχνολογικά δεδομένα και το ραδιόφωνο είναι γνωστό και αγαπητό μέσο». Αυτό όμως που προκαλεί μεγάλη εντύπωση είναι το ότι καμία από τις 2 ομάδες δεν προτιμά την τηλεόραση. Ο λόγος; Όπως αναφέρουν αμφότερες, «η τηλεόραση πλέον έχει χάσει την αξιοπιστία της και τα προγράμματά της είτε κατευθύνονται από διαφημιστικές εταιρίες  είτε από τα πολιτικά συμφέροντα του κάθε καναλάρχη.». Αυτά τα στοιχεία μπορούν να  αποδείξουν ότι το ελληνικό κοινό απομακρύνεται όλο και περισσότερο από την άλλοτε παραδοσιακή και από όλους προτιμητέα τηλεόραση, μιας και ο τρόπος παρουσίασης των θεμάτων πλέον δεν τους αντιπροσωπεύει.

 

Τα στοιχεία αυτά έρχονται σε αντίθεση με τα στοιχεία που προέκυψαν από την Εθνική Έρευνα για τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης» («Ε.Ε.Μ.Μ.Ε.» - 2007), που διεξήχθη με σκοπό να αποτυπωθούν τα χαρακτηριστικά χρήσης και προτίμησης των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης των Ελλήνων πολιτών. Με βάση την  εν λόγω έρευνα , 7 στους 10 Έλληνες προτιμούσαν την τηλεόραση ως μέσο ενημέρωσης τις καθημερινές. Σε δεύτερη θέση ακολουθούσε το ραδιόφωνο, ενώ στην τρίτη θέση οι εφημερίδες. Η εικόνα ήταν παρόμοια και τα Σαββατοκύριακα, όπου ως μέσο μαζικής ενημέρωσης προτιμήθηκε πρώτον η τηλεόραση, δεύτερον οι εφημερίδες και τρίτον το ραδιόφωνο. Έκπληξη αποτελεί φυσικά η απουσία του διαδικτύου από τις 3 πρώτες βασικές πηγές ενημέρωσης.

  

Πάντως σε σχέση με τη σημερινή εποχή, αυτό που μπορούμε να παρατηρήσουμε είναι ότι το τοπίο μεταβάλλεται συνεχώς! 

  «Ο ηλεκτρονικός Ερμής των νέων»

Το  πιο αγαπητό μέσο μαζικής ενημέρωσης, αποδεικνύεται πως είναι για τους νέους το διαδίκτυο, αφήνοντας πίσω του την τηλεόραση, το ραδιόφωνο, τις εφημερίδες και τα άλλα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Έως το 2040 προβλέπεται από το Φράνσις Γκάρι, γενικό διευθυντή της Παγκόσμιας Οργάνωσης Πνευματικής Ιδιοκτησίας, το τέλος των έντυπων εφημερίδων και η κυριαρχία του διαδικτύου, όπως αναγράφει ο δημοσιογράφος Δ.Γαλάνης, στο άρθρο του στη στήλη «Βήμα media»(1).

Οι νέοι φανερά απογοητευμένοι από το τοπίο στα μέσα μαζικής ενημέρωσης εγκαταλείπουν τα παραδοσιακά μέσα (τηλεόραση, ραδιόφωνο, εφημερίδες κλπ). «Τα ΜΜΕ. και κυρίως η τηλεόραση και το ραδιόφωνο σήμερα έχουν χάσει σε μεγάλο ποσοστό την εμπιστοσύνη του κοινού. Όλος ο κόσμος πλέον είναι φανερά απογοητευμένος με τον τρόπο που παρουσιάζονται οι ειδήσεις, αλλά και με την ποιότητά τους. Μάλιστα περισσότερο απογοητευμένοι είναι οι νέοι.», λέει η Λυδία, 22 ετών.

Αυτό το κλίμα απογοήτευσης, στρέφει τους νέους προς την ενημέρωση μέσω του διαδικτύου και τους απομακρύνει από τα άλλα ΜΜΕ. «Προτιμώ για την ενημέρωσή μου το διαδίκτυο και μετά το ραδιόφωνο. Η Τηλεόραση μου τη σπάει που λέει συνέχεια τα ίδια», τονίζει ο Ανδρέας, 20 ετών. Την άποψή του ενστερνίζονται πολύ νέοι ακόμα και τονίζουν την άμεσή τους  πρόσβαση σε συνεχείς ανανεώσιμες ειδήσεις , που τους προσφέρει το διαδίκτυο.     «Χρησιμοποιώ το διαδίκτυο γιατί θεωρείται ένα εξατομικευμένο μέσο, στο οποίο αναπτύσσεται μία αμφίδρομη σχέση ανάμεσα στο μέσο και στο χρήστη αυτού. Φυσικά υπάρχει συνεχής ροή πληροφοριών 24 ώρες το 24ωρο.», λέει ο Παναγιώτης, 25 ετών. Άλλοι νέοι βέβαια συμπληρώνουν αυτές τις απόψεις αναφέροντας και τον παράγοντα της αλήθειας στις ειδήσεις. «Επιλέγω  το διαδίκτυο γιατί μπορεί και να βρεις την αλήθεια», αναφέρει ο Μανώλης, 28 ετών. «Εμείς οι νέοι πλέον για την ενημέρωσή μας στρεφόμαστε αποκλειστικά προς το διαδίκτυο. Είναι ο μόνος τρόπος, αν και όχι πάντα πραγματικά αξιόπιστος, να ελέγχουμε την απτή αντικειμενικότητα της πληροφορίας. Και ο πιο άμεσος θα έλεγα, μιας και οι ειδήσεις ανανεώνονται συνεχώς. Η ταχύτητα δημοσίευσης των δεδομένων είναι τόσο μεγάλη όσο και η συχνότητά τους, που πολλές φορές πρέπει να είσαι απόλυτα συγκεντρωμένος για να καταλάβεις τα γεγονότα που διαδραματίζονται.», συμπληρώνει η Λυδία.

Πολλοί νέοι, αναφερόμενοι συγκριτικά στο θέμα της ενημέρωσης από το διαδίκτυο και τις εφημερίδες, δήλωσαν την  έντονη δυσαρέσκειά τους προς τις εφημερίδες, καθιστώντας το διαδίκτυο ως κυρίαρχο μέσο μαζικής ενημέρωσης και πιο αξιόπιστο. «Τις  εφημερίδες δεν μπορώ να τις παρακολουθήσω πλέον, λόγω της κομματικής τους κατεύθυνσης. Επίσης, τα άρθρα γνώμης δεν έχουν την αισθητική αξία που είχαν κάποτε. Μπορώ και βρίσκω, πλέον, άρθρα τέτοιας αξίας στο Internet πολύ πιο εύκολα και γρήγορα. Επιλέγω συγκεκριμένα άρθρα, που δημοσιεύονται στους ιστότοπους των εφημερίδων αλλά και σε αυτά έχω πάντα κριτική ματιά. Οι εφημερίδες, με λίγα λόγια, δεν έχουν αξιοπιστία όχι ως προς την ενημέρωση αλλά ως προς την προσπάθεια χειραγώγησης. Είναι σαν να διαβάζεις οπαδικές εφημερίδες. Το σκορ είναι το ίδιο για όλες, αλλά καθεμιά επιλέγει την πλευρά που την χρηματοδοτεί.», σχολιάζει ο Δημήτρης, 29 ετών.

Το θέμα, όμως της αξιοπιστίας των εφημερίδων απασχολεί και όλους τους άλλους.. «Ζούμε σε μια χώρα όπου τα εκδοτικά συμφέροντα συναρτώνται άρρηκτα με πολιτικές σκοπιμότητες, οπότε για εμένα προσωπικά δε τίθεται ζήτημα αξιοπιστίας των εφημερίδων στην Ελλάδα τουλάχιστον», συμπληρώνει ο Παναγιώτης. Η Λυδία σχολιάζει πάνω σε αυτό το θέμα και αναφέρει ότι οι εφημερίδες έχουν πλέον περιορισμένο χρόνο ζωής. «Ο τύπος δεν θα έχει για πολύ καιρό ακόμα ζωή. Και αυτό δεν το λέω λόγω του φαινόμενου της κρίσης του τύπου. Ο κόσμος πλέον έχει ξυπνήσει. Δεν εμπιστεύεται εύκολα. Γνωρίζει καλά ότι όλα είναι κατευθυνόμενα από τα συμφέροντα των δημοσιογράφων, των εκδοτών και των διαφημιστικών εταιριών.», αναφέρει φανερά ενοχλημένη.

Μία εν μέρει αντίθετη άποψη, εκφράζει ο Ηλίας, 21 ετών, αναφέροντας ότι το διαδίκτυο δεν είναι η μοναδική πηγή ενημέρωσης των νέων. «Η αλήθεια είναι ότι από όλα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, η κύρια πηγή της ενημέρωσής μου είναι το διαδίκτυο, αλλά όχι μόνο. Ενίοτε μου αρέσει να διαβάζω έντυπες εφημερίδες. Μπορεί το διαδίκτυο να είναι πλέον το πιο εύχρηστο μέσο για τους νέους, αλλά κατά τη γνώμη, οι εφημερίδες και ο έντυπος τύπος, όσο και να μειωθεί το αναγνωστικό κοινό τους, πάντα θα υπάρχει μία μερίδα ανθρώπων, που θα συνεχίσει να εκτιμά την αίγλη που προσδίδουν στους αναγνώστες εδώ και πολλά χρόνια.», αναφέρει.

Με τη σειρά του, ο Γρηγόρης, 23 ετών, εκφράζει μία απορία σχετικά με την αξιοπιστία των εφημερίδων και τη διαδικτυακή ενημέρωση. «Δεν καταλαβαίνω, γιατί όλοι σχεδόν αναφέρουν ότι το έντυπο δεν είναι πλέον αξιόπιστο και η θεματολογία και το περιεχόμενό του κατευθύνεται από άλλα συμφέροντα και δεδομένα. Και  στο διαδίκτυο το ίδιο θα μπορούσα να πω ότι ισχύει. Πάλι για την ενημέρωσή μας στρεφόμαστε κύριες στους ηλεκτρονικούς τόπους μεγάλων έντυπων εφημερίδων. Η μόνη ειδοποιός διαφορά είναι το ότι οι ειδήσεις ανανεώνονται συνεχώς. Ποτέ δε μπορούμε να είμαστε εντελώς σίγουροι για την εγκυρότητα της πληροφορίας που λαμβάνουμε. Δεν θεωρώ τις εφημερίδες τόσο πολύ αναξιόπιστες.», δηλώνει, εξηγώντας ότι από ένα σημείο και μετά το τι θα πιστέψει  ή όχι ο καθένας είναι στο χέρι του και αφορά την κριτική του ικανότητα και το πώς μπορεί να διασταυρώσει την είδηση που λαμβάνει.

«Αλλά από την άλλη, πιστεύω ότι στο μέλλον θα επιλέξω και την εφημερίδα για την ενημέρωσή μου. Τότε θα έχουν τελειώσει όλα τα λεφτά, οπότε δε θα χρειάζεται να κρύβονται πράγματα και θα βγαίνουν αλήθειες», σκέφτεται ο Μανώλης, αποδεικνύοντας ότι όλα είναι ρευστά στο θέμα των μέσων κα της ενημέρωσης των νέων.

(1)http://www.tovima.gr/media/article/?aid=423521