Ο Σωκράτης του Βάρναλη ζωντάνεψε στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης

Με επιτυχία στέφθηκε την Πέμπτη 10 Ιουλίου, η πρεμιέρα της «Αληθινής Απολογίας του Σωκράτη», στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Υπό  τη σκηνοθετική ματιά του Ένκε Φεζολλάρι και τη μουσική του Άρη Βλάχου, το κείμενο του Βάρναλη πήρε σάρκα και οστά, με το μοναδικό Σταμάτη Κραουνάκη να υποδύεται το Σωκράτη, πλαισιωμένος από τη Σπείρα Σπείρα, που άλλοτε ως μαθητές, άλλοτε ως κλέφτες, μελλούμενες γενιές, κατήγοροι, λαός, σωκράτηδες μοιράζονται τα λόγια του Βάρναλη.

Η παράσταση ξεκίνησε κατά τις 21.30 σε ένα αμφιθέατρο κατάμεστο από κόσμο, που καθ’όλη τη διάρκεια της παράστασης ήταν «εκεί» και παρακολουθούσε, χωρίς να ακούγεται ούτε ένας ψίθυρος.

Τα φώτα κλείνουν για να ανοίξουν τα φώτα της σκηνής. Ο Άρης Βλάχος κάθεται στο πιάνο του και οι καλλιτέχνες της Σπείρας Σπείρας παίρνουν τις θέσεις τους, για να αναμείνουν την είσοδο του κατηγορούμενου Σωκράτη, ο οποίος θα εισέλθει στη σκηνή με δεμένα μάτια και θα καλωσορίσει το κοινό του. Κάπως έτσι ξεκινά αυτή η πολιτική μουσική πράξη, που στόχο  έχει να αφυπνίσει τους θεατές, σε μία δύσκολη εποχή.

Ο Σταμάτης Κραουνάκης γίνεται ένας σύγχρονος Σωκράτης, που κοροϊδεύει την πολιτική κατάσταση της χώρας. Ο Σωκράτης είναι το «θύμα», που καταδικάζεται για να φοβούνται τα παιδιά τη δημοκρατία. Σαν «αλογόμυγα στα ρουθούνια» των ειδημόνων, αρνείται να παίξει το παιχνίδι της πολιτικής και θανατώνεται γιατί δεν θα καταπατήσει τους νόμους.  Μα πριν θανατωθεί κοροϊδεύει, ή αλλιώς ειρωνεύεται τα κακώς κείμενα της δημοκρατίας της εποχής του Βάρναλη, που δυστυχώς ταιριάζουν απόλυτα και στη δική μας εποχή, καταλήγοντας στο προσωπικό μου συμπέρασμα ότι ο Μακιαβέλι είχε δίκιο για την κυκλική κίνηση της ιστορίας. Ο φαύλος κύκλος της εν λόγω ιστορίας συνεχίζεται και ο Σταμάτης Κραουνάκης, με το σατυρικό του χαρακτήρα και τον ιδιαίτερο τρόπο που μπορεί να παρουσιάσει τα δεδομένα της επικαιρότητας, είναι πλέον ο μόνος κατάλληλος που θα μπορούσε να υποδυθεί το Σωκράτη και να του δώσει αυτή την «πνοή». Με την σατυρική λοιπόν ερμηνεία του ο Κραουνάκης κατάφερε πλήρως να αφυπνίσει τους θεατές, που άλλοτε γελούσαν και άλλοτε έμπαιναν σε σκέψεις με την ερμηνεία του καλλιτέχνη.

Η Σπείρα Σπείρα, για μία ακόμα φορά ήταν εντυπωσιακή. Όλοι οι καλλιτέχνες της ομάδας σε πλήρη αρμονία μεταξύ τους, πήραν το ρόλο των μαθητών, των κατηγόρων και των μελλούμενων γενεών. Συνδιαλέχθηκαν με το «φιλόσοφο Σωκράτη» και τραγούδησαν μαζί του τα χορικά σημεία της Απολογίας, αναδεικνύοντας πλήρως όλες τις καλλιτεχνικές τους ικανότητες. Η Σπείρα Σπείρα κατάφερε για μία ακόμα φορά να γεμίσει  τη σκηνή, αφήνοντας αμείωτο το ενδιαφέρον των θεατών, οι οποίοι στο τέλος της πρεμιέρας, μόνο θετικά σχόλια είχαν να πουν.

Η πρωτότυπη μουσική σύνθεση του Άρη Βλάχου, έδεσε απόλυτα με το κείμενο του Βάρναλη. Η παράσταση, δεν χρειαζόταν τίποτα περισσότερο, από ένα πιάνο, για να συνοδεύσει τα διαλογικά σημεία του κειμένου. Η μουσική άγγιζε την αρτιότητα. Η απλότητα της σύνθεσης όσον αφορά στην ύπαρξη μόνο ενός μουσικού οργάνου, δε θα μπορούσε να ήταν διαφορετική και συνδεόταν άμεσα και με το ίδιο το κείμενο του Βάρναλη, καθώς κατόρθωσε να συγκινήσει τους θεατές. Έχοντας παρακολουθήσει την πορεία του Άρη Βλάχου, θα μπορούσα να πω άφοβα, ότι πρόκειται για έναν από τους σπουδαιότερους συνθέτες της νέας γενιάς, που πετυχαίνει να γράφει μουσικές συνθέσεις, με μία τόσο μεγάλη δυναμική, που σου κεντρίζει το ενδιαφέρον.

Όσον αφορά το σκηνοθέτη Ένκε Φεζολλάρι, είναι κατανοητό ότι με αυτή την παράσταση έβαλε ένα πολύ μεγάλο στοίχημα με τον εαυτό του και το κέρδισε. «Πάλεψε» επιτυχώς με το «τέρας» - κείμενο του Κώστα Βάρναλη και την απόλυτη δημοτική του γλώσσα. Καθοδηγώντας με τη σκηνοθετική του ματιά τους καλλιτέχνες, αναβίωσε αυτή την ανόθευτη ζωντάνια του κειμένου, φέρνοντας στο προσκήνιο τη διαχρονικότητα των λόγων του Σωκράτη του Βάρναλη.

Τα σκηνικά της παράστασης ήταν αυτά που άρμοζαν σε ένα κείμενο τέτοιου βεληνεκούς. Η καρέκλα μάλιστα, έχει σχεδιαστεί από το Βασίλη Λιακόπουλο, ενώ τα σκαμπό φτιάχτηκαν από τον Αντώνη Δρέμπελα (www.spitakiaskilon.gr). Ό,τιδήποτε παραπάνω  και να είχε προστεθεί στο σκηνικό, θα ήταν περιττό. Ο Βάρναλης είναι Βάρναλης και δε χωρά υπερφορτωμένα σκηνικά . Η δύναμη των λόγων του είναι τόσο ηχηρή, που οι ίδιες οι λέξεις γεμίζουν το σκηνικό με εικόνες.

Το κείμενο του Βάρναλη, που γράφτηκε το 1931 αποτέλεσε σίγουρα μία μεγάλη  πρόκληση για τους συντελεστές της παράστασης. Γραμμένη το 1931, σε μία εποχή όπου τα στρατιωτικά κινήματα διάβρωσαν  τη δημοκρατία και συνεπώς τις ελευθερίες και τα δικαιώματα των πολιτών, η Αληθινή απολογία του Σωκράτη και ο ίδιος ο Βάρναλης , έρχονται να σατιρίσουν τα τεκταινόμενα της περιόδου. Ο Σταμάτης Κραουνάκης, η Σπείρα Σπείρα, ο Ένκε Φεζολλάρι στη σκηνοθεσία και ο Άρης Βλάχος στη μουσική επιμέλεια, δημιούργησαν μία υπέροχη παράσταση, προκαλώντας το θαυμασμό των θεατών. Η ίδια η απλότητα, ο σεβασμός και η μεγάλη αγάπη προς το κείμενο και την ίδια την τέχνη, ήταν αυτά τα στοιχεία που «απογείωσαν» την Αληθινή Απολογία. Την Πέμπτη 10 Ιουλίου 2014, συνέβη κάτι μαγικό στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Το νερό του Σωκράτη στέρεψε, η απολογία του ολοκληρώθηκε, αλλά οι θεατές έφυγαν από το αμφιθέατρο πιο πλούσιοι. Ο καθένας μας ενδεχομένως κράτησε κάτι διαφορετικό από την παράσταση. Ο Σωκράτης δεν ήταν φιλόσοφος. Ο Βάρναλης δεν ήταν προφήτης.  Η φωνή του φιλοσόφου, σώπασε. Η παράσταση τελείωσε για απόψε, αλλά τα θέματα που έθεσε παραμένουν πιο δυνατά από ποτέ. Μία παράσταση, μία μουσική πολιτική πράξη που συνιστώ να δείτε ανεπιφύλακτα.

Η «Αληθινή Απολογία του Σωκράτη» του Βάρναλη θα παρουσιαστεί από 10 έως 19 Ιουλίου, εκτός Κυριακής 13 Ιουλίου , στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Μία πολιτική μουσική πράξη παντός καιρού. Συντελεστές: Σωκράτης: Σταμάτης Κραουνάκης, Σκηνοθεσία : Ένκε Φεζολλάρι, Πρωτότυπη μουσική σύνθεση, πιάνο : Άρης Βλάχος, Σύμβουλος δραματουργίας : Ναταλί Μινιώτη, Βοηθός σκηνοθέτη : Μαρίνα Κανελλοπούλου, Επιμέλεια σκηνικού χώρου και κοστουμιών : Ένκε Φεζολλάρι, Σταμάτης Κραουνάκης, Ήχος : Δημήτρης Μουρλάς, Φωτισμοί : Ένκε Φεζολλάρι, Χειρισμός φωτισμών : Δημήτρης Στίγκας, Φωτογραφίες : Γιάννης Πρίφτης

Σπείρα Σπείρα : Μαθητές – Κατήγοροι: Αθηνά Αφαλίδου, Χρήστος Γεροντίδης, Αναστασία Έδεν, Τζέρομ Καλούτα, Σάκης Καραθανάσης, Χρήστος Μουστάκας, Κώστας Μπουγιώτης, Ελευθερία Σικινιώτη, Γιώργος Στιβανάκης

Της Ράνια Παπαδοπούλου

Φωτογραφίες : Λίνα Πατμαλή