Ν. Αλεξίου: Ο Κόλχαας πληρώνει το τίμημα

Ένας ιδιαίτερος μονόλογος ο «Κόλχαας» του Χάινριχ φον Κλάιστ  σε διασκευή, μετάφραση, σκηνοθεσία και ερμηνεία του Νίκου Αλεξίου, παρουσιάζεται κάθε Τρίτη στον Πολυχώρο ΚΕΤ, σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία. Ο ηθοποιός Νίκος Αλεξίου, με αφορμή τη δεύτερη παράταση των παραστάσεών του για το μονόλογο Κόχλαας, μιλά στο artinews.gr, για το ρόλο του, τη βία, τη δικαιοσύνη και το σήμερα.


-Κύριε Αλεξίου , θα μπορούσατε να μας μιλήσετε για το ρόλο σας;
Ν.Α.: Στο μονόλογο που παρουσιάζω αφηγούμαι την ιστορία του Μιχαήλ Κόλχαας, εμπόρου αλόγων που έζησε στη Γερμανία στο πρώτο τέταρτο του 16^ου αιώνα. Κατά τη διάρκεια της αφήγησης «γλιστράω» από το ρόλο του αφηγητή στα διάφορα πρόσωπα του έργου και επανέρχομαι στην αφήγηση.
 -Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίσατε κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης και επεξεργασίας του έργου;
Ν.Α.: Με απασχόλησε ιδιαίτερα να βάλω τις σωστές λέξεις στη σωστή θέση, έτσι ώστε να έχει εσωτερικό ρυθμό το κείμενο.
 -Τι σας κέντρισε το ενδιαφέρον όσον αφορά τη νουβέλα Michael Kohlhaas ούτως ώστε να διασκευάσετε, μεταφράσετε και ερμηνεύσετε το ομώνυμο έργο;
Ν.Α.: Ο μονόλογος που παρουσιάζω αποτελεί μετάφραση και επεξεργασία μιας διασκευής της νουβέλας του Κλάιστ που έχει γίνει και παρουσιαστεί στο παρελθόν στην Ιταλία. Με συγκίνησε η εμμονική διεκδίκηση του δικαίου εκ μέρους του Κόλχαας, η σύγκρουσή του με τον κόσμο άλλα και με τον εαυτό του, η συνέπεια με την οποία ακολουθεί την επιταγή της συνείδησής του μέχρι το θάνατο, η αξιοπρέπειά του να αναλάβει την ευθύνη των πράξεών του και να πληρώσει το τίμημα, η μοναξιά του ανθρώπου που “ήθελε να ζήσει ανάμεσα στους ανθρώπους”, “oι άνθρωποι όμως τον έδιωξαν”, η θέλησή του να ξαναγυρίσει σ’ αυτούς.
 -Ο Κόχλαας προσφεύγει στη δικαιοσύνη. Πώς ορίζει ο ίδιος τη δικαιοσύνη και πώς την ορίζετε εσείς στις μέρες μας;
Ν.Α.: Ο Κλάιστ δεν αναρωτιέται τι είναι η δικαιοσύνη. Αυτό που τον ενδιαφέρει είναι η υπαρξιακή ανάγκη της πίστης στον άλλο, που για τον Κόλχαας είναι η Πολιτεία, το κράτος στο οποίο προσφεύγει μετά την αδικία που υφίσταται από έναν ευγενή. Μόνο όταν αυτή η πίστη του προδίδεται, αποκόβεται από την κοινότητα, καταφεύγει στον εαυτό του και υπακούοντας στην επιταγή του Εγώ έρχεται σε σύγκρουση με τον κόσμο. Ως προς το δεύτερο σκέλος δεν μπορώ να δώσω μια εύκολη απάντηση σε κάτι που αποτελεί αντικείμενο μιας ολόκληρης επιστήμης, της Φιλοσοφίας και του Δικαίου. Για αρχή πάντως, μου αρκεί το νομικό πλέγμα μιας δημοκρατικής Πολιτείας και το δικαιικό της σύστημα.
 -Μπορεί να αποδοθεί η δικαιοσύνη σε δύσκολους καιρούς;
Ν.Α.: Δεν ξέρω τι ακριβώς εννοείτε λέγοντας «δύσκολοι καιροί», δεδομένου ότι υπάρχουν πολλά είδη και πολλοί βαθμοί δυσκολίας. Ούτως ή άλλως όμως η δικαιοσύνη σαν έννοια και σαν επιδίωξη είναι παντός καιρού.
 - Η εξέγερση/ επανάσταση είναι η μόνη λύση για να επέλθει η δικαιοσύνη κατά τον Κόχλαας; Και τι ισχύει στις μέρες μας;
Ν.Α.: Η εξέγερση μετατρέπει τον Κόλχαας από θύμα σε θύτη, τον φέρνει σε σύγκρουση με τη συνείδησή του, μεγαλώνει το χάσμα που τον χωρίζει από τον κόσμο. Συνειδητοποιώντας το, μετανοεί. Καταλαβαίνει ότι η δικαιοσύνη δε βλασταίνει από τη φωτιά και το αίμα, αλλά από την εσωτερική γαλήνη που γεννά η προσήλωση σ’ ένα πιστεύω για το οποίο κανείς είναι έτοιμος να θυσιαστεί αναλαμβάνοντας την ευθύνη των πράξεών του. Άρα η απάντηση στο πρώτο σας ερώτημα είναι κατηγορηματικά αρνητική. Όσο για το δεύτερο ερώτημά σας, αφήνω να απαντήσει η ιστορική εμπειρία και η κοινή λογική.
 - Όσον αφορά τη βία, όπως διερωτάται και ο Μπένγιαμιν, κατά πόσο είναι δυνατή μια διάκρισή της σε βία που υποτάσσει και σε βία που απελευθερώνει ;
Ν.Α.: Σε μία χώρα με διάχυτη την κουλτούρα της ανομίας που ενδύεται το μανδύα είτε της «προοδευτικότητας» είτε του «πατριωτισμού», όπου υπάρχουν τα τελευταία απολειφάδια της αριστερής τρομοκρατίας στην Ευρώπη αν όχι στον κόσμο, και όπου κανείς μπορεί να μεταφράζει συνήθως ατιμωρητί αν όχι επικροτούμενος, το διανοητικό ή/και το ψυχολογικό του έλλειμμα και τη λειτουργία των ορμονών του σε «ιδεολογία» και ανέξοδη βία, η διερώτηση του Μπένγιαμιν (για την οποία θα ήθελα να ξέρω πώς ακριβώς τίθεται) περί διακρίσεως σε βία που υποτάσσει και βία που απελευθερώνει, αποτελεί για να το θέσω κομψά, αχρείαστη πολυτέλεια. Δυστυχώς
 -Ο Κόχλαας είναι διαχρονικό έργο και κατά ποιο τρόπο;
Ν.Α.: Από το 2011 που το παρουσίασα, έχω δει άλλες δύο εκδοχές του σε αθηναϊκές σκηνές και μία άλλη στο σινεμά. Τα πράγματα λοιπόν δείχνουν ότι ο «Κόλχαας» έχει διαχρονικό ενδιαφέρον. Το γιατί θα το νοιώσει ο κάθε θεατής μόνος του.
 -Τι αντικατοπτρίζει στις ημέρες μας ο Κόχλαας;
Ν.Α.: Το «όχι τσάμπα». Ο Κόλχαας για όλα όσα πράττει πληρώνει το τίμημα, που στο τέλος είναι συνειδητά η ίδια η ζωή.
 -O Κόχλαας πήρε παράταση , πώς αισθάνεστε για την απήχηση του έργου;
Ν.Α.: Εύχομαι να πάει εξίσου καλά και ακόμη καλύτερα. Μιλώντας όσο μπορώ αντικειμενικά, θεωρώ ότι το έργο αυτό το αξίζει.